Eveline is een jonge vrouw van 39, moeder van twee kinderen van 8 en 11. Ze heeft een parttime functie. Haar baan geeft haar veel voldoening, maar kost haar de laatste tijd ook steeds meer energie. Ze voelt zich niet lekker in haar vel en heeft last van energiedips. In de ochtend wordt ze moe wakker, ondanks dat ze op tijd naar bed gaat. Ze kan zich ’s ochtends maar moeilijk uit bed slepen. Wat later in de middag lukt het haar ook niet meer om te concentreren op haar werk. Na de lunch krijgt ze een dipje en heeft ze veel behoefte om een middagdutje te doen. Ze maakt zich zorgen om haar situatie en is vooral bang dat haar kinderen en werk eronder gaan lijden.
Wat is vermoeidheid precies?
Een onderwerp waar ik vaak vragen over krijg is vermoeidheid. Vermoeidheid en energiegebrek kan veel oorzaken hebben. Vermoeidheid is een symptoom dat voorkomt bij allerlei hormonale disbalansen, maar ook buiten hormonen kan er van alles spelen. Het komt er eigenlijk op neer dat er een disbalans is tussen de hoeveelheid energie die het lichaam vrijmaakt en de hoeveelheid energie die het gebruikt. Vermoeidheid uit zich vaak in: slaperigheid, neerslachtigheid, gebrek aan levenslust, uitputting, fysiek slap voelen, geen zin om dingen te doen en een wattig hoofd.
Hormonale oorzaken van vermoeidheid
Een vertraagde schildklier. Je schildklier zorgt ervoor dat je energiefabriekjes, je mitochondriën, energie voor je aanmaken. Energie om je in leven te houden, maar ook om leuke dingen te kunnen doen.
Bijnieruitputting. In de bijnieren worden er twee belangrijke hormonen aangemaakt:
- DHEA: Het hormoon wat je gelukkig maakt en waardoor je kunt herstellen van spannende gebeurtenissen.
- Cortisol: het hormoon wat je tot actie aanzet om te kunnen presteren in moeilijke tijden.
Bijnieruitputting ontstaat wanneer je lichaam een lange tijd teveel cortisol aanmaakt als gevolg van continu aanwezigheid van stress. Cortisol is eigenlijk bedoeld om snel te kunnen reageren in heftige situaties. Wanneer je gevaar of bedreiging voelt en snel moet handelen, is cortisol het hormoon wat je daarbij helpt. Maar tegenwoordig ervaren we continu stress en dus continu aanmaak van cortisol. Je hebt je gezin, je werk, telefoons, email, de file, huishouden, goed willen uitzien, weinig tijd om gezond te eten, enzovoort. De gevolgen van chronische stress is overspannen raken, uitgeput voelen en chronisch vermoeid zijn.
Insulineresistentie. Insuline is het hormoon dat ervoor zorgt dat er energie naar al je lichaamscellen wordt gebracht. Het grootste deel van die energie krijgen we via voeding. Vooral koolhydraten en vetten zijn belangrijke energieleveranciers. Eiwitten zijn minder belangrijk voor energie, die zijn vooral nodig als bouwstof voor nieuwe cellen. Als je dus bijvoorbeeld koolhydraten eet wordt dit via je darmen opgenomen in je bloed. Je bloedglucose (bloedsuikerspiegel) stijgt. Dan maakt je lichaam het hormoon insuline aan om de glucose in je bloed naar je cellen te brengen waar het wordt omgezet in energie.
We spreken van insulineresistentie wanneer je cellen niet meer reageren op insuline. Je kunt insuline vergelijken als een sleutel die past op het deurtje van de cel om deze open te maken en glucose binnen te laten. Als insuline heel vaak die sleutel gebruikt om deurtjes open te maken, dan verslijten als het ware de sleutelgaten. De deurtjes gaan dan niet meer open en glucose blijft in het bloed circuleren in plaats van opgenomen te worden in je cellen.
Als je lichaamscellen geen glucose (energie) meer krijgen en de energie in je bloed blijft zitten dan kan je wel voorspellen wat er gaat gebeuren. Je wordt moe. Algehele vermoeidheid zonder directe oorzaak kan dus een eerste teken zijn van insulineresistentie.
Andere oorzaken van vermoeidheid
Ook buiten hormonale oorzaken kan de energieproductie verstoord worden door bijvoorbeeld tekorten aan vitamine B12, vitamine D en mineralen.
Een verkeerde eetpatroon en te weinig eten kan er ook voor zorgen dat je energie afneemt.
Het kan ook zo zijn dat je energieverbruik hoog is. Wanneer je een stressvolle levensstijl hebt of overmatig traint, laat naar bed gaan en weinig aan ontspanning doet, vraagt dit veel energie van je lichaam.
Wist je dat je immuunsysteem ook veel energie kan wegtrekken? Denk hierbij aan een virus, infectie, maar ook aan laaggradige ontstekingen, allergieën, voedselovergevoeligheden of een verstoorde darmwerking. Dit zorgt ervoor dat je immuunsysteem constant op actief staat waardoor je veel energie verbruikt.
Bij Eveline hebben we geconstateerd dat ze de hele dag door hoge cortisol spiegels heeft. Uit het bloedtest blijkt ook dat ze flinke tekorten heeft. Een lage vitamine D waarde en tekorten aan mineralen. Ook kan ze niet goed tegen zuivelproducten en tarwe. Het voedingsplan wat ze krijgt is volledig afgestemd op de behoeften van haar lichaam. We hebben ook gekeken hoe ze beter om kan gaan met stress. Zo is ze aan de slag gegaan met alle adviezen en na drie weken merkt ze dat haar energie weer toeneemt. Ook haar behoefte aan middagdipjes verdwijnt al heel snel. Ze heeft meer energie gekregen om bijvoorbeeld na het werk thuis nog een gezonde maaltijd te koken. Na twee maanden geeft ze aan dat haar energieniveau is gestegen van een cijfer 4 naar een 8. Ze heeft zich al jaren niet zo fit gevoeld.
Heb jij ook last van chronische vermoeidheid en gebrek aan energie? Hieronder geef ik jou 5 algemene tips om meer energie te ervaren.
- Eet minder geraffineerde koolhydraten. Wanneer we teveel geraffineerde koolhydraten binnenkrijgen, zorgt dit voor een snelle stijging van het bloedsuikerspiegel. Daardoor neemt ook de productie van insuline toe, waardoor er een situatie van hyperinsulinemie ontstaat. Vervolgens volgt er een tegengestelde reactie, waarbij het bloedsuiker weer sterk daalt. Nu is er ineens onvoldoende glucose in het bloed om de cellen en organen van energie te voorzien. Hierdoor wordt je moe en hongerig, en krijgt een verhoogde behoefte aan suiker.
- Beweeg voldoende. Wanneer je weinig spierweefsel hebt, zijn je mitochondriën (je energiefabriekjes in je cellen) minder actief. Dit heeft gevolgen voor je energieproductie. Voldoende beweging is dus belangrijk voor een goede werking van je mitochondriën.
- Doe dagelijks aan ontspanning. Wat vind je leuk om te doen? En doe je dit dagelijks? Denk aan ontspannen bewegen, muziek luisteren, slapen, een wandeling in de natuur of met een boek in bad gaan zitten. Muziek kan bijdragen aan een gevoel van relaxatie en inspiratie, terwijl tijdens het slaap het hoofd letterlijk leeggemaakt wordt van afvalstoffen. Wandelen in de buitenlucht zorgt ervoor dat je lichaam stresshormonen beter kwijtraakt en ontspannen een boek lezen maakt je hoofd leeg van negatieve gedachten.
- Pas je voeding aan. Bepaalde componenten uit voeding zijn ontzettend belangrijk voor een goede werking van je mitochondriën. Denk hierbij aan de B-vitamines, magnesium, zink, ijzer, co-enzym Q10 en aminozuren. Een veelzijdige en gezonde voedingspatroon zorgt ervoor dat je minder snel tekorten opbouwt en vermoeidheid tegengaat.
- Ondersteun je lichaam met de juiste supplementen. Vitamine D is bijvoorbeeld essentieel tegen vermoeidheidsklachten. We krijgen in Nederland helaas te weinig vitamine D binnen via zonlicht. Ook een juiste combinatie van mineralen zorgt ervoor dat je energiehuishouding verbeterd en vermoeidheidsklachten afneemt. Vitamine B12 heb je nodig voor de aanmaak van energie en voor je hormoonhuishouding.
Slik je medicatie? Weet dan dat medicatie ook een boosdoener kan zijn van vermoeidheidsklachten. Denk bijvoorbeeld aan statines (cholesterolverlagers). Deze medicijnen blokkeren een belangrijk enzym in je lichaam, namelijk co-enzym Q10, wat essentieel is voor de aanmaak van energie. Of maagbeschermers (ook een Rennie) wat als bijwerking heeft dat je lichaam geen B12 kan opnemen uit voeding. Ook veelvuldig gebruik van paracetamol kan vermoeidheidsklachten veroorzaken, omdat het een belasting is voor je lever.